Historia

Rok powstania tej wsi jest dokładanie znany. W akcie nadawczym z 1780 r. czytamy: ,,W zarosłej borem wsi Czachucz, nowo założona przez oddanie niemieckim przybyszom gruntów na wyrudowanie (wykarczowanie) wraz z drzewem’’. Dziedzic zażyczył sobie jedynie dębów i żołędzi. Koloniści dodatkowo zwolnieni byli przez okres siedmiu lat z wszelkich opłat i czynszów. Po tym okresie zobowiązani byli płacić po sześć talarów z półhuby (15 mórg, czyli 8,4 ha) i odpracowywać po trzy dni robocze rocznie. Dziedzicem, który na ten teren sprowadził Niemców był Maciej na Zabłociu Zabłocki – dziedzic Skarżyna. W 1827 r. Czachulec Stary zamieszkiwało 141 osób w 25 domach. W wydanym pod koniec XIX wieku Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich napisano o Czachulcu Starym: ,,Grunta dobre, osadnicy przytem trudnią się wyrobem desek, gontów, ogrodnictwem i znaczne z tego mają korzyści”.Dominującym użytkiem są grunty rolne w postaci łąk, pastwisk i gruntów ornych. Lasy stanowią 16,53% powierzchni miejscowości. Powierzchnia nieużytków, dróg, budynków oraz powierzchnia wód (stawy, rowy) wynosi ok. 17,50 ha.

Dziedzictwo kulturowe

Najważniejszym obiektem zabytkowym znajdującym się w Czachulcu Starym, wpisanym do rejestru zabytków, są pozostałości cmentarza ewangelickiego. Jest on śladem jaki zostawiło osadnictwo niemieckie, które w wyniku izolacji spowodowanej odmiennością językową, kulturową i religijno doprowadziło do powstania obiektów typowych dla swojej społeczności.
Kolejnym zabytkiem wpisanym do rejestru zabytków jest stodoła drewniana z 1920 roku.
Bogata historia jest równie cennym zabytkiem historycznym Czachulca Starego. Kojarzy się przede wszystkim z jednym z niewielu w Europie gett wiejskich zlokalizowanym na terenie osiemnastu wsi gminy Kowale Pańskie. Obejmowało obszar 1711 ha, z którego wysiedlono Polaków. Jak podają źródła historyczne, powstało ono 20 października 1941 roku po likwidacji getta w Turku, Czachulec Stary położony był na jego zachodnim krańcu. Siedzibą władz getta był pobliski Czachulec Nowy - obecnie gmina Kawęczyn. W lipcu 1942 roku getto zostało zlikwidowanie, pozostałych przy życiu Żydów wywieziono do obozu straceń w Chełmie nad Nerem.
Ciekawymi obiektami wtapiającymi się w tło, nie tylko miejscowości Czachulec Stary, są przydrożne kapliczki umieszczane głównie na skrzyżowaniach. Każda kapliczka jest inna, a jej położenie wynika z wielowiekowych tradycji.

Zasoby przyrodnicze – flora i fauna

Do najważniejszych zasobów przyrodniczych miejscowości Czachulec Stary należą lasy. Gatunkiem dominującym wśród drzew jest sosna zwyczajna, która stanowi blisko 90% drzewostanu. Pozostałe gatunki wchodzące w skład lasów to świerk, modrzew, brzoza, olcha i dąb, nie stanowią one jednak odrębnych kompleksów leśnych.
Na terenie miejscowości Czachulec Stary występują ciekawe okazy flory, spośród której wiele jest pod ścisłą ochroną. Poniżej wymienione zostaną najważniejsze z nich:
- paprotka zwyczajna / Widłak goździsty /Lycopodium clavatum/
- bluszcz pospolity /Hedera helix/
- kruszczyk szerokolistny /Epipactis helleborine/
- kopytnik pospolity /Asarum eurppaeum/
- porzeczka czarna /Ribes nigrum/
Do niedawna pospolicie występującymi dużymi zwierzętami były zające, sarny, bażanty, żurawie, kuropatwy oraz jastrzębie. Obecnie jednak intensyfikacja produkcji rolnej wypiera rodzime gatunki zwierząt z ich naturalnego środowiska (jest to jeden głównych powodów). Wyjątkiem są lisy, które po wprowadzeniu pełnej ochrony gatunku masowo zaczęły się rozmnażać, czego skutkiem jest ubytek zwierzyny roślinożernej.
Na uwagę zasługuje także zadrzewienie cmentarne, znajdujące się na starym cmentarzu ewangelickim w Czachulcu Starym.

Miejscowe gospodarstwa charakteryzują się elementami typowymi dla tradycyjnych metod uprawy roli i hodowli zwierząt. Charakterystycznym elementem są budynki wybudowane z rudy darniowej oraz cegły. Duża ilość starych budynków murowanych wynika prawdopodobnie z dawnej zamożności tego sołectwa. W większości z nich istnieją tradycyjne studnie, płoty wykonywane są z drewna, można spotkać ceglane piece do wypieku chleba i wędzarnie do wędlin. Rolnicy zajmujący się produkcją rolną na większą skalę i wykorzystujący dzisiejsze metody gospodarowania, nadal często starają się uzupełnić obejście w elementy tradycyjne nawet jeśli nie są one niezbędne do prowadzenia gospodarstwa. Wieś obdarzona jest w niezwykle piękne walory środowiskowe, m.in. czyste powietrze i obszary leśne. Duże znaczenie ma rozproszona zabudowa, która daje wrażenie nieograniczonej przestrzeni i pozwala traktować krajobraz jako miejscowy surowiec zwiększający atrakcyjność pod względem agroturystycznym.

Gmina położona jest w południowo-wschodniej części województwa wielkopolskiego, na wysokości od 112 m n.p.m. do 193 m n.p.m. (kulminacja Wysoczyzny Tureckiej zlokalizowana we wsi Czachulec Stary).

Zamieścił Krzysztof Kowalski